ETKİLİ OKUMA YÖNTEMİ
Okumak sözcüğünü ; Falih Rıfkı Atay bir yazıyı meydana getiren harf ve işaretlere bakıp bunları çözümlemek veya seslendirmek, Burhan Felek yazılmış bir metnin iletmek istediği şeyleri öğrenmek, Halide Edip Adıvar bir konuyu öğrenmek için okulda, bir öğretmenin yanında veya yazılı şeyler üzerinde çalışmak, öğrenim görmek ve Ömer Seyfettin bazı belirtilerle bir anlamı, gizli bir duyguyu anlamak, kavramak olarak tanımlar.
Yukarıdaki tanımlara bakarsak okumak, verilen yazının anlamını ya da anlatmak istediğini öğrenmek diyebiliriz. Etkin okuma ise bilgiyi öğrenmek ve gerektiğinde hatırlamak demektir.
Amerikan Eğitim Psikoloğu Francis P. Robinson, beş adımdan oluşan etkin okuma yöntemi geliştirmiştir. SQ3R olarak adlandırılan tekniğin İngilizce açılımı; Survey, Question, Read, Recite, Review şeklindedir. Bu teknik aynı zamanda Türkçe kaynaklarda İSOAT olarak (izleme, sorgulama, okuma, anlatma ve tekrar) yer almaktadır. Dünyanın her yerinden insanlar okuduklarını daha iyi anlamak için bu yöntemi kullanmaya başlamıştır.
Etkili okuma yönteminin her bir aşamasını ayrıntılı inceleyelim;
- Survey = İzle
- Question = Sor
- Read = Oku
- Recite = Anlat
- Review = Tekrar
- İZLE: Bu aşamada okuyacağınız metni gözden geçirin ve ana fikirleri bulun. Burada amacımız bilginin ne hakkında olacağı, yazarın ne tür bilgiler verdiği, bilginin kaç alt konuya bölündüğü ve okuma için ne kadar zamanınız olacağı hakkında genel bir fikir edinmektir. Bunun için;
- Kitabın ya da metnin adı
- İçindekiler bölümü
- Bölüm başlıkları
- Ön söz
- Grafikler ve beraberindeki altyazılara göz atabilirsiniz.(3-4 dk.)
2. SOR: Kalın harflerle yazılmış her bir başlığı aşağıdaki kelimelerden birini kullanarak bir soruya dönüştürün: KİM, NE, NEREDE, NE ZAMAN, NEDEN veya NASIL? Her başlıktan bir soru oluşturmanın nedeni, metni daha ayrıntılı okumak için bir amaç belirlemektir. Belirli bir sorunun cevabını bulmak için okursanız, aktif olarak okuma yapmış olursunuz.
3. OKU: İkinci adımda kendinize sorduğunuz sorulara cevap bulmak için metni aktif olarak okuyun. Cevap genellikle paragraf (lar) ın ana fikir (ler) inden ve destekleyici detaylardan oluşacaktır. Okuma sırasında metnin üzerinde işaretlemeler yapın. Örneğin; önemli, çok önemli, dikkat, tekrar, anlaşılmayan yer gibi işaretlemeler okunan metnin üzerindeki hakimiyeti artırırken aynı zamanda konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.
4. ANLAT: Bu aşamada okunan metin kapatılarak konu anlatılmaya çalışılır. Her sorunun cevabını yazarın kelimeleriyle değil kendi kelimelerinizle anlatın. Sadece bilgileri doğru olarak tanımakla kalmayıp yanıtı hatırlayabildiğinizden emin olun. Cevabı özetleyen birkaç anahtar kelime veya kelime öbeği ile birlikte not defterinize sorular yazın. Bunu yapmanın amacı, okuduklarınızı düşünmenize ve anlamanıza yardımcı olmaktır. Okuduklarınızı yeniden yazdığınızda anlama ve elde tutma oranınız artacaktır. Anlatma esnasında yüksek sesli anlatmak hem zihnin toparlanmasına hem de kelimelerin telaffuz edilmesi sayesinde anlatılanların akılda kalmasına büyük fayda sağlar.
5. TEKRAR: Bu aşamadacevapları örtün ve kendinize sorularınızı sorun. Soruyu cevaplayamıyorsanız, notlarınıza bakın ve kendinizi tekrar test edin. Soruyu bildiğinizden emin olduktan sonra, soru ve cevabı bekletin, kontrol edin. Tekrar etmek bilgileri hatırlamanıza yardımcı olur. Ders kitapları genellikle bilgi edinmek ve bunları bir test durumunda hatırlamak ve uygulamak için okunurlar, zevk için okuyan çok az kişi olduğunu unutmayın. 🙂
Etkin okuma sayesinde kişi, okunacak metinle ilgili ön bilgiye sahip olur ve böylelikle metin üzerinde daha aktif olur, verilen mesajı daha çabuk yakalar, zamanı daha verimli kullanır. Başarılı bir birey olmak için her şeyden önce okumayı, hızlı ve etkili yapmanız gerektiğini aklınızın bir köşesine yazmalısınız.
Habibe ALTAN
Eğitim ve Rehberlik Koordinatörü
İlgilisine not : SQ3R yöntemi, 1946 yılında Francis Pleasant Robinson tarafından Etkili Çalışma başlıklı bir kitapta tanıtıldı.
